انطباقات و مفهوم تلرانسها در انطباق

وبلاگ

وقتی دو قطعه در داخل یکدیگر قرار می گیرند، گفته می شود آن دو قطعه بر هم منطبق شده اند و این یعنی یک انطباق به وجود آورده اند.

انطباق دو قطعه زمانی امکان پذیر است که اندازه اسمی مشترکیداشته باشند. برای هماهنگ کردن اندازه های مورد لزوم قطعات به منظور رسیدن به انطباق مورد نظر، موسسه استاندارد بین المللی ISO انطباقات را زیر پوشش استاندارد خود قرار داده که به نام انطباقات ISO معروف است. رعایت انطباقات ایزو در صنعت باعث دقت و صحت در مونتاژ قطعات میگردد. قطعات انطباقی بر حسب انتظاری که از آنها می رود، می توانند تلرانسهای متفاوت و نسبت به هم دارای لقی یا سفتی متفاوت باشند. به طور کلی می توان سه نوع انطباق لق، جذب و پرسی را تعریف نمود.

انطباق لق که به آن انطباق روان یا آزاد هم گفته می شود، انطباقی است که همواره بین سوراخ و میله لقی ایجاد می کند. در واقع این انطباق زمانی شکل می گیرد که بزرگترین اندازه میله از اندازه سوراخ کوچکتر و یا حداکثر با برابر با کوچکترین اندازه سوراخ باشد. لقی ممکن است زیاد باشد. طوریکه برای جا زدن نیاز به نیرویی نباشد. ممکن است لقی متوسط یا کم باشد، طوریکه برای جا زدن فشار کم دست کافی باشد.

انطباق جذب که به آن انطباق عبوری یا روان نیز گفته می شود، انطباقی است که ممکن است بین سوراخ و میله لقی یا سفتی ایجاد کند که نوع آ« بستگی به اندازه واقعی سوراخ و میله دارد. ممکن است لقی بسیار کمی وجود داشته باشد که جازدن با تنظیم دقیق میله در امتداد محور سوراخ انجام گیرد. و نیز ممکن است هیچ گونه لقی وجود نداشته باشد طوریکه جا زدن با ضربات ملایم چکش سبک میسر باشد.

انطباق پرسی انطباقی است که همواره بین سوراخ و میله سفتی ایجاد می کند. این انطباق زمانی رخ می دهد که کوچکترین اندازه قطر میله از اندازه قطر سوراخ بزرگتر و یا حداکثر برابر با بزرگترین اندازه سوراخ باشد.

سیستم انطباق ثبوت میله (میله مبنا(

در سیستم انطباق ثبوت میله، اندازه قطر میله ها ثابت نگه داشته می شود و با انتخاب انحراف اندازه های لازم، قطر سوراخها را بر حسب مورد نیاز به نحوی تغییر می دهند که انطباق مورد نظر حاصل شود. در سیستم ثبوت میله، انحراف بالایی اندازه قطر میله برابر صفر است.

از سیستم ثبوت میله در صنعت ماشین آلات نساجی که در ساختن آنها تعداد زیادی میله به کار رفته است، استفاده می گردد. زیرا هنگام تعمیرات، تعویض یاتاقانها نسبت به تعویض میله ها هزینه کمتری خواهد داشت.

سیستم انطباق ثبوت سوراخ (سوراخ مبنا)

در سیستم انطباق سوراخ مبنا، اندازه قطر سوراخها ثابت نگه داشته می شود و با انتخاب انحراف اندازه لازم، قطر میله ها را بر حسب نیاز به نحوی تغییر می دهند که انطباق مورد نظر حاصل شود. در سیستم ثبوت سوراخ، انحراف پایینی سوراخ برابر صفر است.

از سیستم ثبوت سوراخ زمانی استفاده میشود که ساخت و کنترل اندازه میله ها با اندازه های دقیق و با کیفیت سطح مطلوب به کمک تراشکاری و سنگ زنی از تهیه سوراخ های دقیق آسان تر باشد.

موقعیت میدان تلرانس برای میله ها

در سیستم ایزو برای میله ها ۲۸ موقعیت میدان تلرانس نسبت به خط صفر (از a تا zc) در نظر گرفته شده است. در مورد میله از حروف لاتین کوچک استفاده می شود. با توجه به نمودار روبرو از حروف a تا g قطر میله ها کوچکتر از اندازه اسمی هستند و پایینتر از خط صفر قرار دارند.

در مرحله h بزرگترین اندازه میله با اندازه اسمی برابر و منطبق بر خط صفر می باشد.

از حرف h به بعد اندازه میله ها بزرگتر شده و بالای اندازه اسمی یا خط صفر قرار می گیرند. بنابراین برای ایجاد انطباق آزاد می توان از حروف a تا g استفاده کرد به صورتی که بیشترین لقی در حرف a و کمترین لقی در حرف g وجود دارد. برای ایجاد انطباق عبوری از حروف js تا p استفاده می شود و برای ایجاد انطباف پرسی از حروف r تا zc استفاده می شود که کمترین سفتی در حرف r و بیشترین سفتی در حرف zc به وجود می آید.

در سیستم ثبوت سوراخ حرف H مشخص کننده موقعیت میدان تلرانس سوراخ است و همواره سیستم ثبوت سوراخ را تداعی می کند. میله ها با توجه به موقعیت میدانهای تلرانس مربوطه (از a تا zc) می توانند انطباق های متفاوتی را با سوراخ مبنا H به وجود آورند.

موقعیت میدان تلرانس برای سوراخ ها

در سیستم ایزو برای میله ها ۲۸ موقعیت میدان تلرانس نسبت به خط صفر (از A تا ZC) در نظر گرفته شده است. در مورد سوراخ از حروف لاتین بزرگ استفاده می شود. با توجه به نمودار روبرو از حرف A تا G قطر سوراخ ها کوچکتر از اندازه اسمی است . پایینتر از خط صفر قرار دارند.

در مرحله H کوچکترین اندازه سوراخ با اندازه اسمی برابر و منطبق بر خط صفر است.

از حرف H به بعد اندازه های سوراخ کوچکتر می شوند و در پایین اندازه اسمی یا خط صفر قرار می گیرند. لذا برای ایجاد انطباق آزاد می توان از حروف A تا G استفاده کرد که بیشترین لقی در A و کمترین لقی در G قرار دارد. برای ایجاد انطباق عبوری از حروف JS تا P استفاده می شود و برای ایجاد انطباق پرسی از حروف R تا ZC استفاده می شود که کمترین سفتی در حرف R و بیشترین سفتی در ZC به وجود می آید.

در سیستم ثبوت میله نیز حرف h مشخص کننده موقعیت میدان تلرانس میله است و همواره سیستم ثبوت میله را تداعی می کند. سوراخ ها با توجه به موقعیت میدانهای تلرانس مربوطه (از A تا ZC ) می توانند انطباق های متفاوتی را با میله مبنا h به وجود آورند.